سلام امروز میخوام در مورد مهمترین سن تغذیه جوجه های گوشتی صحبت کنم .. که در پرورش بسیار موثره و اهمیته زیادی داره . . تغذیه جوجه ها پس از خروج از تخم ، تاثیر زیادی بر عملکرد گله در دوره پرورش دارد . به عبارت دیگر اگر شروع پرورش گله ای با تغذیه و مدیریت مناسب وصحیح توام باشد ، موجب میگردد که نه تنها گله ای یکنواخت از نظر وزنی تولید شود ، بلکه عملکرد آن از نظر ضریب تبدیل غذایی و میزان تلفات نیز بهینه خواهد شد . لذا برای موفقیت در این امر ، رعایت اصول تغذیه و مدیریت بخصوص در هفته اول پرورش ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است . حال سوال مطرح این است که اصول صحیح تغذیه در 48 ساعت اول پرورش کدام است ؟
اهمیت تغذیه اولیه :
جوجه با کیسه زرده بزرگی که تقریبا 20 درصد ار کل وزن بدن را تشکیل میدهد ، سر از تخم در میآورد . کیسه زرده حاوی مقدار زیادی چربی و پروتئین است و این مواد مغذی ، 50 درصد انرژی و 43 درصد پروتئین مورد نیاز جوجه رادر چند روز اول زندگی تامین میکنند .مواد غذایی کیسه زرده به سرعت کاهش یافته و اغلب تا روز سوم کاملا جذب میشود . 80 درصد چربی زرده ، در پایان نخستین روز پس از خروج جوجه مصرف میشود . میزان تری گلیسرید موجود در زرده در هنگام خروج از تخم کمتر از یک گرم بوده و اگر تری گلیسرید به عنوان منبع انرژِی اولیه فرض شود ، بنابراین یک گرم تریگلیسرید با شرط بازده 95 درصد تنها قادر به تامین 8-9 کیلو کالری انرژِ متابولیسمی میباشد . البته میزان نیاز جوجه به ارنرژِی ، خیلی بیشتر از این حد بوده و تریگلیسرید موجود در زرده ، به عنوان تنها منبع انرژیِ بعد از خروج جوجه از تخم کفایت نمیکند . لذا دسترسی به غذا بعد از خروج جوجه از تخم لازم و ضروری است . تحقیقات نشان داده است که دسترسی به غذا ، باعث جذب سریعتر کیسه زرده میگردد . با حرکت روده ها در جوجه ها یی که تغذیه شده اند ، انتقال زرده به داخل روده روده سریعتر شده و عفونت ناشی از عدم جذب کیسه زرده نیز به میزان زیادی کاهش مییابد .جوجه ها به طور غریزی بعد از خروج از تخم به جستجوی غذا میپردازند و رشد ، تقریبا بعد از خوردن غذا شروع میشود . دسترسی به غذا ، موجب افت چشمگیر وزن بدن میشود . در بررسی انجام گرفته ، جوجه هایی که به مدت 48 ساعت غذا دریافت نکرده بودند ، 8/7 درصد وزن بدن خود رت تز دست داده و وزن روده کوچک نیز ، 80 درصد کاهش پیدا کرد . در این جوجه ها ، کاهش چربی و پروتئین در بافت های بدن ، بیشتر از سایر ترکیبات مشخص بود . ولی در جوجه هایی که به آب و غذا دسترسی داشتند ، وزن نهایی جوجه ها 500 گرم بیشتر بوده و وزن روده کوچک و بالطبع آن ، سطح جذب مواد مغذی افزایش یافته بود . همانطور که قبلا ذکر شده بود زرده نمیتواند اهمیت چندانی درتامین انرژِ برای جوجه ها داشته باشد .در آزمایشی کیسه زرده تعدادی از جوجه ها ، بلافاصله بعد از هچاز بدن آنها خارج شده و سپس غذا در اختیار آنها قرار داده شده . طبق نتایج بدست آمده ، رشد جوجه های مزبوردر روز چهارم ، کاملا مشابه با رشد جوجه های دارای کیسه زرده در هنگام خروج از تخم بوده . عدم دسترتی به غذا در روز های اول بعد از خروج جوجه از تخم باعث کاهش رشد پرز ها و ترشح آنزیم های روده میگردد و با مصرف غذا ، فعالیت آنزیم ها و رشد روده بیشتر میشود . تغذیه اولیه ، جذب بهتر زرده و بهبودجذب مواد مغذی در پرنده را دنبال خواهد داشت . عدم تغذیه صحیح در سنین اولیه ، بر روی رشد عضلات تاثیر منفی میگذارد که این تاثیر بر روی عضلات سینه نسبت به بقیه عضلات مشهود تر است . همچنین مکانیسنم تشنگی در جوجه های تازه از تخم خارج شده به خوبی توسعه نیافته است و تا زمانی که جوجه از غذا تغذیه نکرده باشد ، تشنگی تحریک نمیشود . این بدان معنی است که تشنگی با مصرف مواد مغذی و انرژِیزا تحریک میگردد . لذا دسترسی به غذا در ساعات اولیه برای رسیدن به رشد مطلوب مهم است .

تاثیر تغذیه بر سیستم ایمنی :
سیستم ایمنی جوجه های تازه متولد شده برای توسعه و تکامل ، نیازمند مصرف غذا میباشد .مصرف غذا ، مواد مغذی لازم جهت رشد و نمو اندام های ثانویه لنفی که در زمان تولید جوجه ، وجود نداشته و یا نابالغ است فراهم میکند . عدم دسترسی به دان و مواد مغذی ، مانع از پاسخ مناسب سیستم ایمنی به واکسیناسیون در ابتدای زندگی جوجه میگردد. فقدان مواد مغذی و یا پاسخ های هورمونی به گرسنگی سیستم ایمنی را برای مدت طولانی متاثر میکند .گرسنگی اولیه جوجه ها میتواند بر روی مقاومت به بیماری در تمام طول زندگی پرنده تاثیر بگذارد .
ضرورت استفاده از دان کامل به جای آرد ذرت :
جوجه ها در هنگام خروج از تخم شدیدا از نظر کربوهیدرات فقیر میباشندو بنابراین تغذیه اولیه با جیره آغازین مناسب که ذرات به عنوان یک ماده اصلی در آن استفاده شده باشد ، به طور سریعی باعث افزایش میزان کربوهیدرات در بدن جوجه میگردد. در صورت تاخیر در دسترسی جوجه ها به منبع کربوهیدرات ، امکان بروز کتوز و کم آبی به وجود می آید . در یک بررسی مشاهده شد که جیره ، منحصرا حاوی کربوهیدرات و از نظر مواد پروتئینی فقیر باشد ، به دلیل کمبود پروتئین اولیه ، نارسایی رشد بافت های بدن در ابتدای تولد به وجود خواهد آمد . بنابراین منحصرا استفاده از آرد ذرت یا نشاسته ذرت توصیه نشده و استفاده از دان آغازین از روز اول جهت رسیدن به رشد مناسب و مطلوب پیشنهاد میگردد.

مصرف آب شکر :
همانطور گفته شد ، دسترسی به غذا در روزهای اولیه برای رسیدن به رشد مطلوب مهم است ، البته اگر آب آشامیدنی نیز حاوی مواد انرژی زایی نظیر شکر باشد ، عملکرد بهتری حاصل میگردد . در یک بررسی ، جوجه هایی که در یک روزگی آب حاوی 5 درصد شکر مصرف کرده بودند در مقایسه با جوجه های شاهد ( آب آشامیدنی بدون شکر ) 50 گرم وزن بیشتر ، 5/ ضریب تبدیل غذایی بهتر و 25/ درصد مرگ میر کمتری داشتند . این نتایج بیانگر این مطلب است که آب محتوی یک ماده انرژی زا ، باعث بهبود عملکرد جوجه های گوشتی میشود . با تجویز خوراکی آب شکر پس از خروج جوجه ها از تخم ، گلوکز از همان ساعات اولیه در دسترس جوجه ها قرار داده میشود . در تحقیق دیگر جوهایی که از همان ابتدا جیره آغازین به همراه آب شکر دریافت کرده بودند ، سطح گلیکوژن کبدی آنها از 10 میلی گرم در گرم در زمان خروج از تخم به بیشتر از 100 میلی گرم در گرم 2 روزگی رسیده بود . البته باید دقت شود که غلظت بیش از حد مایع حاوی گلوکز باعث ایجاد اسهال خواهد شد .

الکترولیت و مولتی ویتامین در آب:
استفاده از محلول الکترولیت و مولتی ویتامین جوجه ها بعد از خروج از تخم در معرض انواع عوامل استرس زای موقتی یا دائمی قرار میگیرند . استرس دارای اثرات وسیع و فراوانی بر متابولیسم ، سیستم ایمنی و سلامتی طیور است . افزایش فشار خون ، انقباضات خفیف و مداوم ماهیچه های ، افزایش تعداد تنفس و ضربان قلب و حساسیت عصبی ، تغییر در سیستم گردش خون ، کاهش مصرف دان و کاهش رشد از عوارض استرس در جوجه ها میباشند .علاوه بر این با بروز استرس ، دستگاه لنفاوی طیور تحت تاثیر قرار گرفته و تحلیل میرود و جوجه ها پاسخ مناسبی به واکسیناسیون نخواهند دادد . استرس منجر به از دست رفتن وزن بدن ، کاهش جذب مواد مغذی از بخش پایین روده کوچک ، افزایش ذخیره چربی و کاهش ذخیره پروتئین ، کاهش تولید آنتی بادی و تعداد سلول های لنفاوی میگردد .حال چگونه میتوان استرس را کاهش داد ؟ تحقیقات نشان داده است استفاده از محلول الکترولیت و مولتی ویتامین در آب آشامیدنی جوجه هایی که در معرض استرس حمل و نقل و حرارتی بودند باعث بهبود عملکرد و کاهش تنش های حاصل از استرس میشود همچنین الکترولیت باعث تنظیم فشار اسمزی و تعدل اسید و باز میشود.
